Mimo wielu kampanii w mediach poświęconych promowaniu higieny jamy ustnej oraz wszechobecnych reklam past do mycia zębów, próchnica jest chorobą, która dotyczy dużej części populacji. Występuje nie tylko u osób dorosłych, ale również u dzieci. Już niemowlęta i przedszkolaki zmagają się z tym problemem. Szacuje się, że aż 85% dzieci w wieku sześciu lat ma zepsute zęby, co prowadzi do pogarszania się ich zdrowia i wielu chorób, groźnych dla całego organizmu. Bagatelizowanie pierwszych objawów, takich jak np. wrażliwość na zimne, czy też gorące potrawy, a także widoczne ubytki w zębinie, może prowadzić do bardzo negatywnych skutków w późniejszym życiu.
Dlatego ważne jest, żeby od najmłodszych lat uczyć dziecko jak w sposób właściwy używać szczoteczki do zębów, a także przekazywać mu wiedzę na temat szkodliwego działania na szkliwo niektórych produktów żywieniowych. Warto też, żeby rodzice mieli świadomość co to jest próchnica butelkowa, jaki wyrobić u swojej pociechy odpowiednie nawyki higieniczne, a także kiedy najwcześniej zacząć z nią chodzić na wizyty kontrolne do gabinetu stomatologicznego. Profilaktyka w tym obszarze jest bardzo ważna, ponieważ może uchronić młodego człowieka przed demineralizacją szkliwa. Zdrowe zęby, to nie tylko brak dolegliwości bólowych, ale również prosta droga do lepszego samopoczucia dziecka na płaszczyźnie fizycznej, jak też psychicznej.
Początki próchnicy zębów u dzieci
Próchnica pojawia się w momencie działania na szkliwo bakterii i kwasów powodujących jego uszkodzenie. Jest też związana z procesem demineralizacji, który polega na uwalnianiu jonów mineralnych takich jak np. wapń z twardych tkanek zęba. Na zaistnienie procesów próchniczych u danej osoby wpływ ma spożywanie pokarmów, które są doskonałą pożywką dla rozwoju drobnoustrojów, a także mnogość bakterii próchniczotwórczych znajdujących się w obszarze jamy ustnej. U niektórych ludzi występuje większa podatność tkanek zęba na psucie się. Próchnicy sprzyja też niewłaściwa higiena jamy ustnej oraz jej brak. Choroba ta często występuje w wyniku niedoboru wapnia w szkliwie zębów oraz spożywania w nadmiarze produktów zawierających cukier.
Jeśli dziecko poddane jest leczeniu ortodontycznemu to podczas noszenia aparatu płytka nazębna łatwiej gromadzi się na szkliwie, co wpływa na rozwój bakterii. Podatne na próchnicę są dzieci zmagające się z chorobami w obrębie układu pokarmowego, karmione piersią przez długi czas po wyrżnięciu się pierwszych zębów, a także jeśli matka będąc w ciąży nie dostarczała swojemu organizmowi właściwej ilości wapnia oraz fluorku. Często rodzice sami nie potrafią wykryć niepokojących zmian u swojej pociechy, dlatego ważna jest profilaktyka i regularne wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym.
Próchnica u dzieci nie zawsze bywa w porę wykryta, ponieważ pierwsze symptomy mogą być zbagatelizowane lub niezauważone. Jednym z początkowych objawów jest nalot na zębach. Bywa lepki i ma żółto-białą barwę. To oznaka, że na szkliwie gromadzi się płytka nazębna, która może być przyczyną wystąpienia próchnicy. Jej pierwszym etapem jest pojawienie się na zębach plamy próchnicowej, czyli plam i smug, które są kredowobiałe oraz matowe.
Jest odwracalna, jeśli w porę podejmie się odpowiednie leczenie. W innym przypadku plamy zaczynają zmieniać kolor na brązowy, aż wreszcie stają się czarne. Tam gdzie występują, powierzchnia zęba zaczyna robić się szorstka. Po pewnym czasie zmiany rozprzestrzeniają się w kierunku zębiny oraz miazgi zęba. Powstaje tzw. ubytek próchnicowy i konieczna w tym momencie jest wizyta u stomatologa oraz poddanie się leczeniu.
U dzieci posiadających jeszcze zęby mleczne może wystąpić tzw. próchnica okrężna. Rozwija się wokół szyjek zębowych, a także w obrębie korzenia. Warto obserwować wszelkie zmiany, czyli przebarwienia i plamki nie tylko na zębach dziecka. Oglądowi należy też poddać dziąsło, ponieważ gdy próchnica rozwinie się pod nim, jest trudna w leczeniu.
Próchnica butelkowa u niemowląt i dzieci – czym jest i jak się objawia?
Próchnica butelkowa jest jedną z odmian próchnicy wczesnego dzieciństwa. Rozwija się u dzieci na zębach mlecznych. Charakterystycznymi jej objawami są plamki i przebarwienia widoczne na uzębieniu. Powstaje na skutek długiego kontaktu szkliwa ze smoczkiem. Zęby mleczne dziecka są jeszcze słabo zmineralizowane i nie tak mocne jak stałe. Osiadające na nich pokarmy, zwłaszcza te które posiadają w swoim składzie cukry proste atakują szkliwo, co skutkuje jego uszkodzeniem. Dziecko spożywa pokarm z butelki i często zaraz zasypia. Podczas snu np. w nocy wydzielanie śliny, która nie tylko oczyszcza zęby, ale również zabezpiecza szkliwo przed drobnoustrojami, jest mniejsze niż w ciągu dnia. Bakterie wtedy łatwiej się rozwijają doprowadzając do próchnicy.
Często atakuje ona sąsiednie zęby. Gdy się jej nie leczy, wtedy może dochodzić do wielu nieprawidłowości związanych z wyrzynaniem się zębów stałych. To z kolei skutkuje wystąpieniem wad zgryzu. Pierwsze objawy próchnicy butelkowej uwidaczniają się na przednich zębach, czyli jedynkach. Początkowym etapem jest pojawienie się niewielkich białych plamek. Zabarwienia te mogą też mieć formę smug. Zazwyczaj zmiany dotyczą górnych zębów przednich. Jeśli próchnica butelkowa jest nieleczona, wtedy w następnym etapie ciemne plamy pojawiają się również tuż przy linii dziąseł. Symptomami tych uszkodzeń jest ból, a dziecko staje się marudne, popłakuje odczuwając dyskomfort. Złe samopoczucie skutkuje tym, że odmawia spożywania pokarmów i nie chce gryźć.
Po czym poznać, że to próchnica butelkowa?
Istotną kwestią w rozpoznaniu próchnicy jest obserwacja zębów dziecka. Każde pojawiające się na nich przebarwienie powinno skłonić rodziców do wizyty u stomatologa. Próchnica butelkowa na wczesnym etapie rozwoju objawia się zmianami w postaci plamek i smug, które pojawiają się na powierzchni zębów maluszka. Wczesne leczenie zapobiegnie większym zaburzeniom i problemom w przyszłości. Pozwoli też na uniknięcie bólu i dyskomfortu młodego człowieka.
Próchnica kwitnąca
Próchnica butelkowa inaczej określana jest jako próchnica kwitnąca. Występuje zwykle u tych niemowlaków, które zasypiają podczas spożywania pokarmów z butelki. Może też pojawić się u dzieci przyjmujące w nadmiernej ilości napoje bogate w cukry proste z tzw. kubka-niekapka. Choroba wywołuje ból i dyskomfort. W porę niezidentyfikowana może skutkować koniecznością usunięcia zaatakowanego przez bakterie zęba.
Leczenie próchnicy butelkowej w początkowej fazie jej rozwoju polega na posmarowaniu ząbków środkiem o wysokim poziomie fluoru. Takie działanie wzmacnia szkliwo i zapobiega infekcjom. Jeśli zmiany są duże, wtedy wykonuje się lapisowane, czyli impregnowanie uzębienia roztworem azotanu srebra. W przypadku pojawienia się zmian ropnych koniecznością jest zastosowanie antybiotyku.
W zapobieganiu próchnicy warto noworodkowi przemywać dziąsła gazikiem lub chusteczką nasączoną przegotowaną wodą. Kiedy wyrzną mu się pierwsze mleczaki, wtedy należy je myć za pomocą specjalnej szczoteczki zakładanej na palec. W późniejszym okresie warto przyzwyczajać dziecko do samodzielnego szczotkowania zębów i wizyt w gabinecie stomatologicznym. Dobrze jest uważać, żeby pociecha nie zasypiała podczas karmienia butelką, a także podawać jej pokarm bez zbyt dużej ilości cukrów prostych. Jak najszybciej należy też przyzwyczajać dziecko do posługiwania się łyżką podczas jedzenia najpierw pokarmów płynnych, a później również innych.
Leczenie próchnicy u dzieci
Jeśli zajdzie potrzeba zastosowania leczenia, to przede wszystkim dentysta usuwa z powierzchni zęba uszkodzone fragmenty szkliwa, a także zębiny. W dalszej kolejności za pomocą wypełnienia przystępuje do uzupełnienia powstałych ubytków. Dziecko może sobie wybrać kolor tzw. plomby, co będzie dla niego ciekawe i pozwoli na zmniejszenie stresu. Czasami jest konieczność leczenia kanałowego, gdy uszkodzenia nastąpiły też w miazdze. Takie postępowanie dotyczy zębów zarówno stałych, jak i mlecznych.
Próchnica u dzieci – inne metody leczenia
Wcześniej były już wymienione takie metody leczenia jak wypełnianie ubytków, lapisowanie zębów azotanem srebra, czy też pokrywanie szkliwa lakierem, w którego składzie jest fluor. Innym sposobem na próchnicę jest ozonowanie. Najpierw na ząb zostaje nałożony specjalny kapturek. Podczas samego zabiegu na miejsce dotknięte zmianami podaje się ozon, a następnie zostaje ono pokryte odpowiednim płynem. Takie działanie hamuje rozwój infekcji i zwalcza bakterie. Oczywiście uszkodzone szkliwo i tak trzeba poddać tradycyjnemu zabiegowi uzupełnienia ubytków, czyli popularnemu borowaniu.
Zapobieganie próchnicy zębów mlecznych
Zapobieganie próchnicy wiąże się z obserwacją uzębienia u dziecka. Należy zwracać uwagę na kolor zębów, czy nie pojawiają się na nich przebarwienia, plamy, smugi lub też inne zmiany.
Ważna jest dieta. Zalecane do spożycia są warzywa, czy też ziarna zbóż, a do picia doskonale sprawdzi się woda niegazowana. Należy unikać cukru, białej mąki, płatków czekoladowych, batonów, słodyczy, słodkich i gazowanych napojów, chipsów oraz innych produktów przetworzonych. Warto nauczyć dziecko, żeby nie podjadało między posiłkami oraz wyrabiać w nim nawyk mycia zębów szczotką i pastą przez 2 minuty co najmniej dwa razy dziennie. Po ostatnim posiłku przed pójściem spać nie należy już niczego spożywać. Rodzice niemowlaka powinni wiedzieć, żeby nie oblizywać smoczka, a także pamiętać o regularnych wizytach u dentysty.
Próchnica u dzieci – konsekwencje
Nieleczona próchnica może skutkować:
– bólem na początku incydentalnym, a później coraz bardziej nasilającym się,
– ekstrakcją zęba, który pod wpływem gwałtownych zmian nie nadaje się już do leczenia,
– na skutek usunięcia zęba z przyczyn próchnicowych następuje skrócenie łuków zębowych, co może spowodować wady zgryzu lub brak wyrżnięcia się zębów stałych,
– seplenieniem,
– koniecznością leczenia ortodontycznego.
